Om te begrijpen wat pancreaskanker is, moeten we eerst uitleggen wat de pancreas is en wat de functie ervan is.
De alvleesklier (pancreas) is een langwerpig orgaan in de buik van ongeveer 15 cm. De pancreas bestaat uit drie delen: de kop, het lichaam en de staart. De kop is het breedste deel van de pancreas, en de staart het smalste deel. De pancreas wordt omgeven door de maag, de dunne darm, de lever, de milt en de galblaas.
De pancreas heeft twee belangrijke functies:
Cellen zijn de basiseenheden van het leven in het lichaam. Elke cel draagt genetische informatie, ook wel bekend als DNA. Het DNA bevat alle instructies voor de juiste groei en functie van iedere cel in het lichaam.
DNA-schade, ook mutatie genoemd, kan het gevolg zijn van spontane of natuurlijke mutaties (zoals celdeling en erfelijkheid), of van risicofactoren (zoals roken, overgewicht, straling en alcoholconsumptie). Mutaties worden meestal door de cel zelf hersteld, maar wanneer de gemuteerde cellen aan het herstelmechanisme ontsnappen kunnen meerdere mutaties zich gaan opstapelen.
Deze opeenstapeling van mutaties kan leiden tot extra cellen en deze kunnen een weefselmassa vormen, ook wel tumor genoemd. Een tumor kan zowel goedaardig (benigne) of kwaadaardig zijn (maligne). Maligne tumoren worden gekenmerkt door ongecontroleerde celdeling en de mogelijkheid om omliggende weefsels binnen te dringen. In dit geval spreekt men van kanker.
Het type kanker wordt bepaald aan de hand van de locatie waar de kankercellen als eerste optreden (primaire tumor). Kankercellen kunnen zich onder andere verspreiden via het bloed of de lymfebanen om zo andere organen in het lichaam te infiltreren. Hier vormen ze nieuwe tumoren, ook wel uitzaaiingen of metastasen (secundaire tumor) genoemd.
Pancreaskanker begint wanneer abnormale cellen ongehinderd kunnen delen en een tumor vormen in de pancreas. Veelvoorkomende locaties voor secundaire pancreastumoren zijn de lymfeklieren, de lever, het buikvlies en de longen.
Bij pancreaskanker wordt er onderscheid gemaakt tussen twee groepen van kanker:
Van de exocriene tumoren (93%) is ongeveer 90% een adenocarcinoom, en ontstaat in de afvoerbuisjes van de pancreas. Via deze buisjes komen de verteringssappen uit de pancreas de dunne darm binnen. Een adenocarcinoom begint meestal in de kop van de pancreas (66.7%).
Tumoren die ontstaan in de cellen die voornamelijk hormonen produceren (neuro-endocrien tumoren) zijn veel zeldzamer dan het adenocarcinoom en ontwikkelen zich ook minder agressief. Andere vormen van pancreaskanker zoals een acinaircelcarcinoom of een Hamoudi-tumor zijn uiterst zeldzaam.